Wat zijn scoremodellen en hoe komen deze tot stand?
Leestijd: 4 minuten | Door Maarten Jansma, Accountmanager bij Berkeley Bridge
Niet gescoord is altijd mis
Met het oog op de naderende gemeenteraadsverkiezingen gaat u -net als vele anderen- binnenkort waarschijnlijk gebruik maken van een stemwijzer. Deze vertelt u na het doorlopen van enkele stellingen welke politieke partij uw belangen en voorkeuren het best vertegenwoordigt. Een bijzonder handig alternatief voor het zelf moeten doornemen van 11 verkiezingsprogramma’s, toch?
Een stemwijzer is slechts één van de vele mooie voorbeelden van een instrument waar een scoremodel aan ten grondslag ligt. Want zonder dat we ons er wellicht geheel van bewust zijn, spelen scoremodellen een bijzonder belangrijke rol in ons leven. Om ons heen worden namelijk dagelijks enorm veel beslissingen op basis van scoremodellen genomen en krijgen we talloze adviezen welke dankzij het doorlopen van een scoremodel tot stand zijn gekomen.
Voor veel organisaties is de toenemende druk om snel de juiste beslissingen te kunnen nemen en een efficiëntere bedrijfsvoering te kunnen voeren vaak de reden om steeds vaker gebruik te maken van scoremodellen. Deze trend heeft mij getriggerd om deze blog te wijden aan het fenomeen ‘scoremodellen’ en de totstandkoming hiervan.
Wat zijn scoremodellen?
Scoremodellen komen in verschillende vormen en maten. Generiek of juist heel specifiek. In het kort kun je scoremodellen definiëren als wiskundige modellen waarbij diverse variabelen op wisselende manieren worden gewogen en uiteindelijk resulteren in een numerieke score. Deze score vormt vervolgens de basis van een conclusie, besluit of advies.
Bij het definiëren van de uiteindelijke uitkomst is men niet beperkt tot numerieke waarde, aangezien de score vertaald kan worden naar elke willekeurige vorm. Scoremodellen kunnen derhalve betrekking hebben op een diversiteit aan vraagstukken en antwoord geven op vragen zoals;
Specialistische kennis toegankelijk voor iedereen
Alhoewel er diverse vormen te bedenken zijn, is de gemene deler tussen alle scoremodellen dat (specialistische) kennis op een dusdanige wijze beschikbaar wordt gesteld dat ook personen met minder inhoudelijke kennis in staat zijn om de juiste conclusies te trekken.
Waar voorheen voornamelijk gebruik werd gemaakt van Excel sheets, wordt een scoremodel tegenwoordig vaak in de vorm van een interactieve beslisboom aan de eindgebruiker beschikbaar gesteld. De eindgebruiker doorloopt hierbij een aantal stappen waarin hij verschillende keuzes kan maken of waarden kan invoeren. Op basis van deze gebruikersinput wordt op de achtergrond de uiteindelijke score berekend en wordt de eindgebruiker voorzien van antwoord op diens specifieke vraag.
Gebruikers krijgen middels het gebruik van scoremodellen dus eenvoudig toegang tot de beschikbare kennis en informatie in uw organisatie.
Voorbeeld 1 – Een risico analyse waarbij middels een scoremodel wordt bepaald tot welke risicocategorie een evenement behoort.
Overigens komt het ook steeds vaker voor dat een scoremodel wordt geautomatiseerd. In dit geval zal het scoremodel op de achtergrond alle benodigde informatie zélf importeren (al dan niet gebruik makende van een gekoppelde database) en de gedefinieerde stappen automatisch doorlopen. Dit heeft geen invloed op de uiteindelijke score, maar biedt wel kansen tot verdere efficiëntie van het besluitvormingsproces.
Buurtfeest + Bezoekersaantal + Alcohol + Herfst = 4
Ten grondslag aan een scoremodel ligt een scorekaart. Dit is een tabel waarin alle elementen die invloed hebben op het besluitvormingsproces vertaald zijn naar individuele kenmerken, met ieder een eigen score. De diverse individuele kenmerken kunnen dus wisselende invloeden op de algehele beoordeling hebben. Ter verduidelijking vindt u onderstaand een simpel voorbeeld van hoe zo een scorekaart er in de praktijk voor een gedeelte uit zou kúnnen zien.
Voorbeeld 2 – Een scorekaart waarbij individuele kenmerken op verschillende wijze worden gewogen.
Vanzelfsprekend zijn het in de regel domeinexperts die, op basis van hun kennis en ervaring, verantwoordelijk zijn voor de totstandkoming van een scorekaart. Zij zullen onder andere moeten overeenkomen welke kenmerken überhaupt invloed hebben én op welke wijze de individuele kenmerken worden meegewogen op de algehele beoordeling. Na de realisatie van de scorekaart kan men deze kennis vertalen naar een interactieve beslisboom en vervolgens beschikbaar stellen aan de eindgebruiker.
Om te benadrukken hóe belangrijk het is dat de totstandkoming van een scorekaart onder de regie van domeinexperts plaatsvindt, wil ik u graag vragen te denken aan een scoremodel met betrekking tot een ADHD diagnose. Dit scoremodel wordt gebruikt om vast te stellen of er sprake is van gedragssymptomen van ADHD, en zo ja, in welke mate. Hoeveel vertrouwen zou u nog in de uitslag hebben als u er achter komt dat de achterliggende scorekaart is opgesteld door de lokale bakker?
Daarnaast zijn het domeinexperts die bekend zijn met eventuele beslissingsstrategieën van een organisatie en dienen zij middels periodieke evaluaties te toetsen of de scorekaart nog steeds in lijn is met de strategie die de organisatie voor ogen heeft. De domeinexpert zal in het vervolg dus meer een coördinerende en controlerende rol hebben, in plaats van die van uitvoerende beslissingsnemer.
Voordelen van scoremodellen
In deze blog heb ik getracht u meer inzage te geven in het fenomeen ‘scoremodellen’ en de totstandkoming hiervan. Overigens zonder de pretentie volledig te zijn, aangezien er nog véél meer te vertellen valt. Desalniettemin hoop ik dat u een goede indruk heeft gekregen en zich bewust bent geworden van de brede inzetbaarheid van scoremodellen.
Benieuwd naar de voordelen van de inzet van scoremodellen? Lees dan volgende week mijn blog waarin ik aantoon waarom een toenemend aantal organisaties gebruik maakt van scoremodellen en hier steeds afhankelijker van wordt bij het maken van (belangrijke) beslissingen en/of geven van gedegen adviezen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden uit de wereld van kredietwaardigheidsbeoordelingen zal ik deze voordelen vervolgens proberen te verduidelijken.
Tot volgende week!
